Culture Shock ชีวิตในบริษัทญี่ปุ่น

จะเรียกว่า Culture shock ก็ได้ เป็นเรื่องราวระบบการทำงานในบริษัทญี่ปุ่น (เท่าที่เห็นและฟังมา)

1. เคยสงสัยมานานแล้วว่าบางทีเวลาถามคนญี่ปุ่นว่าทำงานอะไร เขาชอบตอบเป็นชื่อบริษัทมากกว่าตำแหน่งงานที่ทำ บางทีก็ตอบแค่ว่า 会社員　(พนักงานบริษัท ซึ่งแปลเป็นไทยแล้วไม่แปลกมาก แต่พอแปลเป็นอังกฤษโคตรแปล…..What do you do for living? I am an employee) เพราะคนอเมริกาจะเน้นตำแหน่ง/ งานที่ทำก่อนแล้วค่อย เป็นทำที่ไหนก็ว่าไป

2. จากข้อที่ 1 รู้สึกว่าคนญี่ปุ่นแคร์มากว่าได้ทำงานบริษัทอะไร บางทีมากกว่าตำแหน่งงานอีก เคยคิดว่าอาจเป็นเพราะมันฟังดูดีเวลาตอบไรงี้ (ก็ใช่แค่ไม่ใช่ทั้งหมด)

3. เมื่อเทอมที่แล้วลงเรียนคอร์สภาษาญี่ปุ่น มีบทหนึ่งพูดถึงเรื่องการทำงาน ว่าทักษะใดสำคัญที่สุด เช่น ความรับผิดชอบ การสื่อสาร ฯลฯ
   เราก็เลือกความรับผิดชอบแบบโคตรมั่นใจ สรุปคือ สำหรับคนญี่ปุ่น ทั้งหนังสือ ทั้งอาจารย์บอกว่า ทักษะ “การสื่อสาร” สำคัญมากกกก

ตอนนนั้นแบบงงมาก ว่ามันจะสำคัญกว่าความรับผิดชอบได้ไง
(ทดคำถามนี้ไว้ในใจ)

1. ตอนมาถึงญี่ปุ่นวันแรก ได้คุยกับคุณนิตตะ อยู่ HR ของโรงแรมที่เราไปฝึกงาน เป็นคนที่พาเรามาส่งที่พัก ก็ถามเขาว่าทำไมถึงมาทำงาน HR ชอบงาน HR หรอ?
   เขาบอกว่า เปล่า โรงแรมมอบหมายมาให้ ไม่ได้เลือกเอง
   อาจเป็นเพราะโรงแรมเราที่เดียวหรือเปล่า…. หรือระบบโรงแรมญี่ปุ่นทำแบบนี้
   (เก็บความสงสัยไว้ในใจ)

---

วันนี้ไปฟัง Alumni section เป็นรุ่นพี่ที่ฝึกงานในโปรแกรมเราปีก่อนๆ ตอนท้ายได้คุยกับรุ่นพี่คนนึง เขาเรียนป.โท จิตวิทยาสังคมที่ญี่ปุ่น ~ (สาขาเดียวกับเราเลยอินเบาๆ)

เลยได้ความรู้ใหม่เกี่ยวกับระบบการทำงานที่ญี่ปุ่น แปลกจนอยากเล่า

ตอนแรกเรานึกว่าระบบวนงานแบบไม่สนใจคนเป็นแค่โรงแรมเรา หรือโรงแรมทั่วไปในญี่ปุ่น แต่รุ่นพี่บอกว่า บริษัทญี่ปุ๊นญี่ปุ่นที่อื่นก็เป็นแบบนี้ โดยรับเข้ามาอาจโดนไปอยู่ฝ่ายขาย ฝ่ายบัญชีก็ได้ แล้วแต่ HR จะบงการ

ถามรุ่นพี่ว่าเขาคัดเลือกจากอะไร จากประสบการณ์ทำงานในอดีต สกิล ทักษะหรอ รุ่นพี่บอกว่าเปล่า เขาดูจากตอนสัมภาษณ์ว่าบุคคลิก นิสัยเป็นอย่างไร เหมาะจะทำงานแผนกไหน และน่าจะเข้ากับคนแผนกไหนได้ดี
(ในใจนี่แบบ WTF แค่สัมภาษณ์ก็บอกอนาคตได้ขนาดนั้นเลยหรอ)

เราถาม อย่างงี้ เวลาสัมภาษณ์ที่เขาถามว่าความฝันคืออะไร อยากทำอะไรก็ไม่มีความหมายเลยสิ

พี่เขาบอกว่า ก็มี….นิดนึง โดยถ้าคำตอบเราฟังดูสตรอง เราก็อาจมีโอกาสได้ไปทำงานฝ่ายนั้นมากขึ้น แต่สุดท้ายก็แล้วแต่เบื้องบนจะมอบหมายให้อยู่ดี ฉะนั้นคนญี่ปุ่นเวลาหางาน ก็จะดูชื่อบริษัทเป็นหลัก (เพราะตำแหน่งงานเดี๋ยวบริษัทมอบหมายให้เอง)

บอกรุ่นพี่ไปว่า “เออ เป็นวัฒนธรรมที่แปลกมาก ที่เดียวในโลกเลยมั้ง”
รุ่นพี่ตบท้ายว่า เพราะคนญี่ปุ่นรับเข้าทำงาน คือทำงานจนแก่ เหมือนเป็นส่วนหนึ่งของบริษัท บริษัทจะให้ทำยังไงก็ได้”

---

ส่วนเรื่องของการสื่อสาร อาจเป็นเพราะแผนกเราด้วยที่ใช้ทักษะนี้เป็นหลัก ก็บอกได้เลยว่าสำคัญมาก สำคัญแบบไม่มีละตายแน่ๆ
เพราะคนญี่ปุ่นชอบทำงานเป็นทีมมากๆ โดยเฉพาะถ้าเจอปัญหาใหม่ๆ หรืออะไรแปลกๆ จะไม่ตัดสินใจคนเดียวเด็ดขาด อย่างน้อยต้องถามหัวหน้าหรือเพื่อนร่วมงานตลอด

อย่างวันก่อน ลูกค้าเดินเอาถุงมาขอน้ำแข็ง (เราคิดในใจ คือแบบง่ายมากก็เดินไปขอร้านอาหารโรงแรมในครัวมีแน่ๆ) แต่รุ่นพี่คือต้องเดินไปถามความเห็นจากเพื่อนร่วมงานข้างหลังก่อน แล้วค่อยเดินไปที่ครัว
เพราะคนญี่ปุ่นทำงานเป็นระบบมากๆ โดยเขาจะไม่แตกแถว ไม่ทำอะไรที่ไม่เคยถูก Input ใส่ไว้ในหัวเด็ดขาด! เหตุผลหรอ เพราะเขาไม่อยากรับผิดชอบไง ถ้าเราทำขั้นตอนที่สอนมา ถึงผลลัพธ์ออกมาไม่ดี ก็แค่แจ้งหัวหน้า แต่เราไม่ต้องรับผิดชอบไง แต่ถ้าทำแตกแถวแล้วซวยขึ้นมา ก็พินาศมากๆ